De vakantie is voorbij, tijd om iets gratis te krijgen. Zoals Het Grote Managuay-Vakantie-Doeboek! De maandelijkse Vakantieboekprijsvraag bestaat dit keer uit een vrije opdracht.
Vraag Natuurlijk heeft u wel eens gewelddadige fantasieën. Alleen: u voert ze nooit uit. Dat is nou precies het verschil tussen de Europese en de Managuayaanse cultuur. Kijkt u eens naar deze foto van een doodgewoon Managuayaans trappenhuis. Hoe zou u op deze locatie willen afrekenen met uw grootste vijand (of gewoon met iemand die u niet kunt uitstaan)? U mag alles gebruiken wat u ziet: een richel, een bloempot, een oude stoel – leef u uit!
Beschrijf uw daad en mail ons die beschrijving via info@managuay.info. De opvallendste inzending wint (in 2013) een gratis exemplaar van Het Grote Managuay-Vakantie-Doeboek!
MEXITEXIBAMBO – Over de arbeidsomstandigheden in Zuid-Amerikaanse mijnen is genoeg bekend: die zijn slecht. Maar hoe staat het met het arbeidsethos? Een gesprek met Florente F. Farfalle, directeur van een tinmijn bij Mexitexibambo.
Door Jens Mikkelsen
Meneer Farfalle, over het arbeidsethos van de Managuayanen doen allerlei clichés de ronde. Ze zouden lui zijn, niet productief, de siësta duurt van negen tot vijf… Dat is al lang niet meer zo. Ook Managuay heeft zich aangepast aan de moderne tijd: onze siësta’s duren inmiddels van tien tot vier. En tussen negen en tien pauzeren wij geen moment, kan ik u zeggen.
Wat gebeurt er dan in dat ene uur? Al het noodzakelijke: iedereen goedemorgen wensen, post beantwoorden, en overleggen in welk restaurant we onze siësta gaan houden.
Ik had het eigenlijk niet over de mensen op dit kantoor. Ik bedoelde de mijnwerkers in de schacht. O, die! Hahaha. Dat wist ik wel. Nee, daar wordt keihard gewerkt, daar kunt u gerust op zijn.
Wie controleert dat? Nou, ik niet, in ieder geval. Ziet u mij al in zo’n vieze mijnlift stappen? Ik heb net nieuwe schoenen, moet u zien. Echt kalfsleer, uit Argentinië, je moet ze goed inlopen, zei mijn schoenmaker, en…
Wie controleert de mijnwerkers dan wel? Daar hebben wij Pablo voor, en Nuño. Twee keer per dag gaan zij de mijn in om de arbeidsproductiviteit op peil te houden.
Hoe doen zij dat? Op verschillende manieren. Op de eerste plaats maken ze de slaapkoppen wakker, natuurlijk. En ze pakken dobbelstenen en kaarten af van de mannen die aan het spelen zijn. En vrijende paartjes sporen ze op. Dat laatste is nog best gevaarlijk werk, want die verstoppen zich natuurlijk graag in donkere nissen en zo. Nee, onze controleurs zijn dappere mannen, en deze mijn is erg productief, schrijft u dat maar op. Lezen onze investeerders dit?
Straft u in zulke gevallen? Mogen arbeiders die u betrapt op verzuim bijvoorbeeld pas later naar huis? Naar huis? Bijna niemand gaat naar huis. Onze mijnwerkers slapen met zijn allen in lege lorries, heel gezellig. En efficiënt.
Maar hoe zit het dan met hun gezinsleven? Ach, westerlingen denken altijd dat arbeiders als slaven worden behandeld hier, maar iedereen mag gewoon trouwen en kinderen krijgen, hoor.
Dus als een van uw mijnwerkers vader wordt, mag hij bij de geboorte aanwezig zijn? Uiteraard. Wij zijn geen onmensen. De regel is: echtgenotes kunnen baren in de schacht, zolang op het product en de werkmaterialen maar geen bloed achterblijft.
Het klinkt als een hard leven. Onze werknemers zijn erg tevreden. Ze richten hun bestaan in naar de mijn.
Soms maken ze hele kunstwerken om het ondergronds op te vrolijken, begrijp ik. Inderdaad. Pure werkweigering. En ongelooflijk hoeveel tijd en geld het kost om die dingen weer te vernietigen en af te voeren.
Tijd is geld. Absoluut. Maar als u mij nu excuseert: het is half elf en de afdeling zit al lang aan de burrito’s.
MATAQUINTOS – Generaal Jamón, de militair dictator van Managuay, brengt vandaag een kinderboek uit. Oplage: zes miljoen exemplaren – best bijzonder voor een analfabeet land van amper vier miljoen inwoners.
Het boek draagt de titel De lama en het krokodillenkind. Het draait om de machtige lamakoning Antonio, die verliefd wordt op het krokodillenmeisje Conchita. Conchita, die kampt met een gewelddadige vader, een alcoholistische moeder en drie inwonende neven die haar seksueel misbruiken, smeekt Antonio haar mee te nemen naar zijn paleis. De lama twijfelt, maar stemt uiteindelijk in. Hij wurgt Conchita’s neven en laat de rest van haar familie omkomen in de vlammenzee waarin hij het krokodillendorp heeft veranderd. Tenslotte laat hij Conchita – na een korte, maar heftige relatie – alleen achter in een moeras. De uitgever geeft toe dat het boek, ook gezien het feit dat het 713 pagina’s telt, een ‘pittig werkje’ is.
Desalniettemin geldt De lama en het krokodillenkind nu al als bestseller: politieke en maatschappelijke organisaties zijn verplicht tientallen exemplaren af te nemen. Gewone Managuayanen moeten er – ondanks een analfabetismegraad van 80% – drie kopen. Toch is de animo groot: grofvuilophalers melden een explosieve toename van afgezaagde tafelpoten, wat betekent dat in elke huiskamer in Managuay plaats wordt gemaakt voor een stapeltje boeken.
Pilar Hipopótamo (r), verdacht van ‘socialistisch terrorisme’.
Het is een bijna perfecte reeks: generaal Puzzo die tot minister wordt benoemd, generaal Puzzo die de kerncentrale van Jerónimos opent, en generaal Puzzo die in negen vuilniszakken wordt afgeleverd bij het Managuayaanse ministerie van Justitie. De ontbrekende, voorlaatste foto is net een week weg voor restauratie, maar gelukkig laat de titel van de expositie weinig te raden over: Drive-by shootings op staatsbevel, 1964–1971.
Drive-by shootings is een poging van het Legermuseum in Cabúm om actiever het publiek op te zoeken. Als uithangbord van de militaire junta geniet het onder Managuayanen weinig populariteit, niet in het minst vanwege zijn officiële, ietwat pompeuze naam: Museo Glorioso del Ejército y sus Guerras Gloriosas para la Gloria Superior de la Patria Gloriosa, oftewel Glorieus Museum van het Leger en zijn Glorieuze Oorlogen ter Meerdere Glorie van het Glorieuze Vaderland. De meeste bezoekers zijn buitenlanders op de vlucht voor de Zuid-Amerikaanse hitte buiten.
Toch is Drive-by shootings een gouden greep. Welk ander museum leent zich zo goed voor een sinister onderwerp als dit? Zodra je door de hoofdpoort loopt, over de met kinderkopjes geplaveide weg (échte kinderkopjes, van de Kinderdagverblijvenrevolte van ’98), zie je zeven donkergrijze loodsen oprijzen uit een dorre vlakte. Binnen voeren de prenten van het militaire fotografenkorps je mee naar het hart van de Managuayaanse politieke cultuur.
De minister van Sport, generaal Hipopótamo? Toch vermoord door vier langsrazende motorrijders in 1966 en niet, zoals destijds werd beweerd, door zijn vierjarige ‘socialistische dochter’ Pilar. Francisco Gil, hoofd van het Olympisch Comité in 1971? Op de foto steekt hij lachend zijn hand op naar het opengedraaide raampje van een zwarte Volvo, kennelijk naar een goede bekende. Een fractie van een seconde later zullen 39 kogels hem doorzeven.
Voor wie deze zwartgalligheid te veel wordt, is er altijd nog de permanente expositie over geschiedenis en cultuur. Wist u dat de witte cirkel van de Managuayaanse vlag, waarin de gouden lama staat afgebeeld, een klodder spuug symboliseert? Ga eens snel kijken dan. Noud Nijssen
Deze culturele reportage was eerder in een aangepaste versie te lezen in de Volkskrant.
Koks van het parlementsrestaurant bereiden de lunch voor
MATAQUINTOS – Nu de Franse senaat heeft ingestemd met een boerkaverbod, studeert ook het parlement van Managuay op een dergelijke maatregel.
Alhoewel, studeren is een groot woord, blijkt uit commentaren van enkele volksvertegenwoordigers, die we spraken tijdens de parlementslunch. ‘Studeren, studeren – dat doe ik al jaren niet meer,’ lacht Manolo Funicular (Liberalen), die ondanks een mislukt basisschool-herexamen al twaalf jaar in het parlement zit.
‘Ik studeer heel graag,’ zegt Juan del Monte (Christelijke Partij) na een grote slok maïsbier. ‘Vooral op de menukaart in de parlementsrestaurant.’ Zijn partijgenoot Karl-Heinz Corisónico houdt een gebraden lamakop omhoog. ‘Als we iemand met een boek zien, kan hij er zo een verwachten – in zijn hol, ja.’
Generaal Jamón geeft binnen twee weken uitsluitsel over het boerkaverbod.
‘Hier stond de tribune, volgens mij.’ Majoor Enrique de los Platos, mijn begeleider, spuugt in het zand. ‘Ik zou het kunnen navragen bij de Topografische Afdeling. Maar ja.’ Met toegeknepen ogen kijk ik naar de zon, die deze zanderige uithoek tot een oven maakt. Nikita Chroesjtsjov had het goed gezien.
De Zuidelijke Woestijn van Managuay was een halve eeuw geleden een brandpunt van de Koude Oorlog. Het maoïstische regime van Sergio ‘De Neushoornleguaan’ Susa had het gebied aangewezen als testlocatie voor een nieuwe, Russische kernkop: de AN602 of ‘Tsar Bomba’. Sovjetleider Chroestsjov gaf vanuit Moskou opdracht aan Managuayaanse ingenieurs om het model in elkaar te schroeven.
Zo kwam het dat op een ochtend in 1961 een Toepolev met de volledige Sovjettop in Mataquintos landde. Susa’s programma – een krampachtig ongedwongen receptie met tequila en gefrituurde chinchillaknoedels – werd door Chroesjtsjov genegeerd: hij wilde direct naar de woestijn. Drie uur later zat hij op een tribune bloednerveus te lonken naar de Tsar Bomba, even verderop in het zand. Een mannenstem begon af te tellen.
‘Diez… Nueve…’ Niemand voorzag wat zou gaan gebeuren. Niemand, behalve iedereen die wel eens een transistorradio made in Managuay had gekocht. ‘…Zero.’ Niets. Toen klonk een luid ‘pffrrrt’, dat een half uur aanhield. Daarna nestelde een koppel alpacalama’s zich in de bom. Chroesjtsjov gooide zwijgend zijn burrito in het zand en verliet de plek des onheils.
‘Is het nog goedgekomen?’ vraag ik aan majoor De los Platos. Deze haalt een mango uit zijn jaszak en neemt een hap. Met volle mond: ‘Als u meer wil weten, kan ik u begeleiden naar het Militaire Archief. Maar ja.’
Op 30 oktober 1961 brachten de Russen op Nova Zembla hun eigen model tot ontploffing. De Tsar Bomba veroorzaakte een explosie van vijftig megaton: de grootste die de mens ooit heeft teweeggebracht.
Foto Persbureau Managuay
Deze culturele reportage was eerder te lezen in de Volkskrant.
Wie het vandaag om te puffen vindt, moet bedenken dat onze 26 graden Celsius door een Managuayaan als ‘frisjes’ zal worden omschreven. Bovenstaande klimaatgrafiek geeft aan dat in het Zuid-Amerikaanse Mataquintos doorgaans een redelijk constante 40 graden heerst. En de neerslag? Zie het blauwe balkje.
Het bankbiljet met de beeltenis van generaal Lope la Llama
Op het biljet van 200.000 Managuayaanse peso staat een van de grootste krijgsheren van Zuid-Amerika afgebeeld: generaal Lope la Llama. La Llama (1840–1865) begon zijn carrière als rijdier in de Managuayaanse lamacavalerie, maar eindigde met de hoogste militaire rang. Hij verwierf zijn faam in de Slag bij de Stokerij in de Oorlog van de Vijf Papaja’s (1850-1852).
De bewuste stokerij stond in San Cristóbal in de Managuayaanse Andes, waar de divisie van Lope op 14 juli 1850 in een lastig parket was beland. Zijn berijder, generaal Don Manuel Terremoto, had het gebouw die nacht met veel pijn en moeite veroverd, maar was tegen het middaguur alweer omsingeld door 2000 vijandige manschappen uit Bolivia. Ze zaten als ratten in de val.
Tijdens koortsachtig overleg in het magazijn pleitte Terremoto opeens voor een charge. ‘De aanval is de beste verdediging!’ brulde hij. Twee lege rumflessen rinkelden tussen zijn voeten, maar niemand durfde hem tegen te spreken. Terwijl zijn mannen hun lama’s zadelden, sprong Terremoto al op Lope en stormde met getrokken sabel het postkantoor uit. Tenminste, dat was de bedoeling. Een golf van opspelend maagzuur verraste hem, en toen hij schreeuwend van de pijn zijn lichaam strekte, sloeg zijn hoofd tegen de stenen boog boven de deur. Hij viel morsdood op de grond.
Ondertussen sprintte Lope in zijn eentje naar buiten. Daar stuitte hij al na tien meter op drie Boliviaanse verkenners, die zich ervan wilden vergewissen dat Terremoto en zijn troepen zich daadwerkelijk schuilhielden in de stokerij. In een reflex lanceerde Lope een fluim, die zo dodelijk bleek dat alle drie de Bolivianen het loodje lieten. Hun landgenoten, die het schouwspel van een afstandje hadden gevolgd, sloegen onmiddellijk op de vlucht.
Lope werd na de Slag bij de Stokerij tot generaal bevorderd en diende tot aan zijn dood in 1873. Sindsdien erft in Managuay het rijdier altijd de rang van zijn berijder, wat de prestaties van het Managuayaanse leger aanzienlijk verbeterde.
‘En dit,’ zegt de gids, ‘is de internetzaal.’ Onder een cirkelvormig plafond, gestut door Griekse zuilen, staat een mahoniehouten bureau met een computer erop. Het inbelmodem verspreidt een ratelend geluid. ‘Een pc,’ constateert de collega van Le Monde, en krabbelt op zijn blocnote. ‘Is het een Windows 8?’ De gids, die op het toetsenbord tikt, begint onbedaarlijk te lachen. ‘Windows 8?!’ Een traan uit zijn oog vegend: ‘Wij zijn inmiddels verder. Dit is een Windows 95.’
Er zijn veel terreinen waarop Managuay een achtergestelde positie inneemt, en technologie is er beslist een. In dit cassetteland verzamelen zich op feestjes steevast vijf mannen rondom je cd-speler en stoten bewonderende fluittonen uit. Videotheken doen er goede zaken, en niet zelden rangschikken ze hun films op Betamax, Video 2000 en VHS.
Ook wat computers betreft, is Managuay een vergaarbak van verouderde technologieën. In Valle de las Tetas – het Silicon Valley van Managuay – werd vorig jaar de lancering van Windows 95 groots gevierd. ‘Vanaf nu telt Managuay mee als computerland,’ ronkte de licentiehouder. ‘De Commodore 128 gaat het héél lastig krijgen.’ Vijf minuten in de demonstratie van het nieuwe besturingssysteem crashten alle computers.
Desalniettemin breidt de digitale wereld zich in het Zuid-Amerikaanse land als een olievlek uit. Bedroeg het aantal officiële internetaansluitingen in 2011 nog vier, een jaar later stond de teller al op elf. En dat is bijzonder, voor een land waar vooral ouderen liever vertrouwen op nieuwsvoorziening per telex, telegraaf en postduif.
Nadat hij de journalisten verschillende kleuren diskettes heeft getoond – ‘een soort floppy, maar dan hard’ – stapt de gids naar de pc en zegt triomfantelijk: ‘Nu moet u dít maar eens bekijken!’ Staand voor de computermonitor betrekt zijn gezicht. ‘Puñeta!’ brult hij. ‘Een half uur gelul en nóg is die foto van Gloria Estefan niet geladen!’ Roger Abrahams
LA LIBERTINA – De componist van het Generaalslied, Juan Va-banque, heeft zich zondagmiddag opgehangen in zijn woning in La Libertina. In zijn afscheidsbrief beschuldigt hij alle mensen die zijn lied hebben neergesabeld. Door Jens Mikkelsen
Va-banque componeerde met een aantal anderen een muzikaal verjaardagscadeau voor generaal Jamón en overhandigde dat afgelopen vrijdag aan de belangrijkste radiostations. Toen de leider van de militaire junta na twee uur nog steeds niet had gereageerd, barstte een storm van kritiek los. Zo noemde rapper Abi C opeens zijn eerste rapcouplet goed, ‘maar het tweede – de G van guacamole en zo – ging gewoon niet.’
Ook anderen vermoedden dat generaal Jamón woedend was over het lied, en schaarden zich aan de kant van het culturele gelijk. ‘Het gaat mij om een milde steniging, meer niet,’ zei columnist Nicolas Trompeta zaterdag over zijn handtekeningenactie. Die heette Va-banque Moet Helemaal Worden Kapotgemaakt, En Wel Nu.
De weduwe van componist Va-banque wordt inmiddels intensief bezocht door bekende Managuayanen. Zij willen hun eer aan haar man bewijzen, veelal met een cameraploeg. Juan Dalí, zanger van de band 3 Joders, vertelde de weduwe ‘overdonderd’ te zijn en het te betreuren ‘dat er mensen zijn die bedreigingen uiten.’ Hij voegde eraan toe dat kijkers maandagochtend zijn eigen variant op het Generaalslied konden zien op televisie.
Ook de voormalige mental coach van Managuay, Enrique Embargo, bezocht de ontroostbare weduwe. ‘We leven in een open inrichting,’ zei Embargo plechtig. ‘Ter illustratie daarvan geef ik u een cassette met daarop mijn voorstel voor een Generaalslied. Instrumentaal, dus het grote voordeel: iedereen kan een eigen tekst meezingen. Mag ik de groeten doen?’
Het Nationaal Comité Misschien Verjaardag wil het Generaalslied op 30 april aanbieden aan generaal Jamón. Het hoopt dat hij dan ook echt jarig is.
